Աշոտ Փաշինյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր 

Ավստրալիա

Ինչո՞ւ էին հին աշխարհի շատ իմաստուններ համոզ­ված, որ գոյություն ունի հարավային մեծ ցամաք:

Երկրագնդի հավասա­րակշռության պահպանման համար:

Ովքե՞ր և ինչպե՞ս են հայտնտգործել Ավստրալիան:

Աբել Թասմանը, Ջեյմս Կուկ: Թասմանը 1642 թվականին դուրս գալով Բատավիայից (Ջակարտա)՝ մոտենում Է Ավստրալիայի հյուսիսային ափերին: Այնուհետև Խաղաղ օվկիանոսում մի շարք կղզիների ուսումնասիրությունից հետո նավարկում է Ավստրալիայի արևելյան ու հարավային ափերով: Թասմանը, նավարկելով հարավային անհայտ մայրցամաքի առափնյա ջրերով և հայտնագործելով Ավստրալիան, ապացուցեց, որ վերջինիս տարածքը այնքան Էլ մեծ չէ: Սակայն հո­լանդացիները աշխարհագրական այս հայտնագործությունը գաղտնի պահեցին, և աշխարհին Ավստրալիան հայտնի դարձավ ավելի քան մեկ դար հետո՝  անգլիացի ծովագնաց Ջեյմս Կուկի շուրջերկրյա ճանապար­հորդությունների արդյունքում: Կուկը երկրագնդի խոշոր ուսումնա­սիրողներից է և իրականացրել է երեք շուրջերկրյա ճանապարհոր­դություններ:

Ինչո՞վ է տարբերվում Ավստրալիան մյուս մայրցամաք­ներից:

Ավստրալիայի բուսական և կենդանական աշխարհը, բնական հարստությունները, հայտնի են դարձել յուրօրինակ պարկավոր կենդանիները՝ կենգուրուն, կոալան (պար­կավոր արջ), աշխարհի խոշոր ծառատեսակներից էվկալիպտը և այլն:

1. Օգտվելով քարտեզի մասշտաբից՝ հաշվեք Ավստրալիայի իրական հեռավորությունը Աֆրիկայից:

 

Անտարկտիդա

Ինչո՞ւ է Անտարկտիդան ամենաուշ հայտնաբերված մայրցամաքը:

Ծովագնացների շրջանում Կուկի հեղինակությունն այնքան մեծ էր, որ հարավային մայրցամաքի հայտնա­գործմանն ուղղված ծովային արշավախմբերի  հայտարարությունից հետո տևական ժամանակ ընդհատվեցին:

Ովքե՞ր և ինչպե՞ս հայտնագործեցին Անտարկտիդան:

Կուկի տեսակետը հերքվեց մոտ 50 տարի անց՝ ռուս ծովագնացներ Ֆ. Ֆ. Բելինսհաուզենի և Մ. Պ. Լազարևի՝ 1819-1821 թվականներին կատարած շուրջերկրյա նավարկությամբ: Նրանք «Վոստոկ» և «Միռնի» նավերով նավարկեցին Անտարկտիդայի շուրջը: 1821 թվականի հունվարի 21-ին ընդհուպ մոտենում են Անտարկտիդայի ափերին: Հարավային մայրցամաքը հայտնագործված էր:

Ինչպե՞ս նվաճվեց Հարավային բևեռը:

Հարավային բևեռ հասնելու համար Ամունդսենն ընտրում է գրեթե ուղիդ գիծ կազմող երթուղի: Ամունդսենը իր չորս ընկերոջ հետ իրենց տրամադրության տակ ունեին լավ հանդերձված չորս սահնակ և դրանք քաշող լավ խնամված 52 շուն: 1911թ. հոկտեմբերի 20-ին նրանք սկսում են ուղևորությունը: Ամունդսենը ճանապարհին ստեղծում է սննդի և վառելիքի պահեստներ, իսկ ամեն մի 8 կիլոմետրի վրա՝ վերադարձի ճանապարհը չկորցնելու համար կանգնեցնում են ձյունե սյուներ: Այդպիսով՝ գնալով սահնակների բեռը թեթևանում էր, առաջ շարժվելը՝ հեշտանում: 1911թ. դեկտեմբերի 14- ին Ամունդսենը իր ընկերների հետ հաջողությամբ հասավ Հարավային բևեռ: Մի քանի ժամում որոշելով նրա ճշգրիտ դիրքը՝ այնտեղ բարձ­րացնում է նորվեգական դրոշը: Երեք օր մնալով անհրաժեշտ դիտար­կումներ կատարելուց և ձնե տնակում Ռոբերտ Սքոթին նամակ թող­նելուց հետո Ամունդսենի ջոկատը բարեհաջող հետ է վերադառնում:Հարավային բևեռի նվաճման համար միաժա­մանակ կազմակերպվեցին երկու արշավախմբեր՝ բևեռախույզներ անգլիացի Ռոբերտ Սքոթի և նոր­վեգացի Ռուալ Ամունդսենի գլխավորությամբ: 1911 թվականի ամ­ռանը երկու արշավախմբերը, գրեթե միաժամանակ, շարժվեցին դեպի Հարավային բևեռ:

Բնության ինչպիսի՞ առանձնահատկություններ ունի Անտարկտիդան:

Անտարկտիդայի ընդերքը ուսումնասիրելիս պարզվել է, որ ժամանակին այս մայրցամաքը ծածկված է եղել փարթամ բուսականությամբ: Դրա մասին են վկայում ընդերքում բույսերի պահպանված մնացորդները:

Մասիսն ու Արագածը շատ սիրով քույրեր են: Մի օր նրանք կռվում են, սոսկալի վիճում:

Մեկն ասում է ես եմ լավը, քեզանից էլ բարձր, մյուսն ասում է, ես քեզանից էլ լավն եմ, քեզանից էլ մեծ, քեզանից էլ բարձր: Վեճի ժամանակ վրա է հասնում Մարութա սարը, փորձում է հաշտեցնել քույրերին, բայց չի կարողանում: Նա վրդովված հեռանալով, անիծում է քույրերին, որ նրանք իրարից բաժանվեն և այլևս չհանդիպեն: Մասիս է անիծում է Արագածին, որ ամբողջ տարին վիշտը նրա սրտից դուրս չգա, արցունքներն էլ աչքերից չպակասեն: Արագածն էլ հետ չի մնում, անիծում է Մասիսին որ աշխարհի երեսին ոչ մեկ չբարձրանա նրա գագաթին, վրան էլ մատաղ չմորթվի: Այդպես էլ լինում է: Արագածի կատարին արտասուքից լիճ է գոյանում, իսկ Մասիսի վրա մինչ օրս մատաղ չի մորթվել:

Նոյեմբերի 26-ին դասարանով այցելեցինք Էրեբունի-արգելոց թանգարան և Էրէբունի ամրոց: Տեսանք 72կմ ջրանցքը,

ուսումնասիրեցինք Ուրարտուն և տեսանք հետաքրքիր իրեր:

Շրջել ենք պեղումների տարածքով տեսանք մի մեծ կարաս, որտեղ դնում էին իրենց գինիները: Տեսանք նաև մի վահան, որի քաշը 30կգ էր: Ինձ ամենաշատը դուր եկավ ամրոցը:

 

 

Թեմա՝ ինքնուրույն առաջադրանքներ

1. Գտնել անհայտ բաժանելին:

• 2352:24=98
• 4959: 87=57
• 63:3=21
• 144:4=36
• Կատարել գումարում և պատասխանը ստուգել հանումով:

84+40=a-40

124=a-40

a=124+40=164

94+54=a-54

140=a-54

a=140+54=202

Կատարել բազմապատկում և պատասխանը ստուգել բաժանումով:

67x 27= a :27

1809=a:27

a=1809×27=48843

84 x 3= a :3

a=252×3=756

• Կատարել բաժանում և պատասխանը ստուգել բազմապատկումով

984:8=ax 8

123=ax8

a=123:8=15 3 մն.

560:20=ax20

28=ax20

a=1 8 մն.

• Կատարիր բազմապատկում և արդյունքը ստուգիր գումարումով

• 52×2=52+52=104
• 98×3=98+98+98=294
• Ձմեռ պապը Արևելյան դպրոցի երեխաներից յուրաքանչյուրի համար բերեց մեկական նվեր: Ինչքա՞ն գումար է անհրաժեշտ ձմեռ պապին, որպեսզի 200 երեխայի համար նվեր պատրաստի, եթե 1 նվերի արժեքը 550 դրամ է:
• Լուծում
• 550×200=110.000
•                   Պատ.՛110.000 դր

• Ձմեռ պապը Լապլանդիայից Երևան հասնելու համար դուրս եկավ դեկտեմբերի 26-ին ժամը 08:00-ին և Երևան հասավ դեկտեմբերի 31-ին ժամը 22:00-ին: Որքա՞ն ժամանակ նա անցկացրեց ճանապարհին:
• Լուծում
• 5×24=120ժ
• 120+14=134ժ
•                      Պատ.՛134ժ

1․Պատմությունը ո՞ր քաղաքում է տեղի ունենում։ Ինքդ մտածիր, թե որտեղ է այդ քաղաքը։

Պատմությունը տեղի է ունենում Նուկիմ քաղաքում: Իմ կարծիքով այդ քաղաքը գտնվում է Եվրոպայում

2․Ինչո՞ւ էր բողոքում ժողովուրդը։

Որովհետև այնտեղ երկու ձմեռ էր մի ամառ:

3․ Եթե պատգամավորները հասնեին դղյակ և տեսնեին, որ թագավորը չկա, քո կարծիքով ի՞նչ կանեին։

Իմ կարծիքով կձերբակալեին:

4․ Դուրս գրիր այն հատվածը, որտեղ հանելուկներով են խոսում, ապա ինքդ կազմիր նմանատիպ հանելուկներ։

Տեղ կա բայց մինչև հիմա հայտնի չէ: Այս քաղաքը ցուրտ է եղել երկու ձմեռ մի ամառ

5․Համառոտ պատմիր նուկիմցիների ուղևորության մասին։

Ժամանակով Նուկիմ անունով մի քաղաք կար։ Այդ քաղաքի բնակիչները դժգոհ էին, որովհետև այնտեղ երկու ձմեռ էր, մեկ ամառ: Բնակիչներից խելոքները իրենց հետ որպես նվեր վերցնում են մի քսակ ոսկի և ճամփա են ընկնում թագավորի մոտ, որ սիրտը շահեն, որ իրենց քաղաքում էլ ավելի շատ տաք լինի։ Գնում են առաջին ավանով անցնելիս մի խանութպանի են հանդիպում, ով տաքդեղ էր վաճառում, որի մասին քաղաքի խելոքները առաջին անգամ էին լսում։ Չիմանալով ինչ է փորձում են տաքդեղը  և ամբողջ ճանապարհին մրմռալով և խանութպանին հայհոյելով շարունակում են իրենց ճանապարհը։ Հասնում են մի ուրիշ ավանի, որտեղ խաղող համտեսում, շատ են հավանում և խանութպանին օրհնելով շարունակում են ճանապարհը։ Դրանից հետո էլ շաքար են համտեսում: Այնուհետև գիշեր է գալիս, նիզակը տնկում են գետնի մեջ, ոսկին ամրացնում նիզակին և պառկում են քնելու մտածելով որ գողը չի կարող գողանա։ Բայց այդ գիշեր մի ճամփորդ է անցնում։ Տեսնում է բոլորը քնած են, վերցնում է քսակը, դատարում է ոսկին իր խուրջինի մեջ, իսկ փոխարենը խիճ ու ավազ է լցնում, ձողն էլ նույն ձևով կանգնեցնում է: Առավոտյան Նուկիմ քաղաքի խելոքները, նստում են իրենց ծախսերը իրար մեջ բաժանում: Շարունակում են ճանապարհը և հասնում են թագավորանիստ քաղաք։ Նրանք հանդիպում են թագավորին և հայտնում իրենց խնդրանք բողոքը, տալիս են քսակը ժողովրդի կողմից, ասում որ իրենց քաղաքը շատ ցուրտ է, կամ իրենց քաղաքում մեկ ձմեռ երկու ամառ դարձնել, կամ էլ իրենք այլևս այնտեղ չեն մնա։ Թագավորի գանձապահը, որ վերցրել էր քսակը, թագավորի ականջին փսփսում է, թե ոսկու տեղ խիճ ու ավազ է: Թագավորը մտածում է` սրանք նպատակո՞վ են ոսկու տեղ խիճ ու ավազ բերել, թե՞ միամիտ սրտով: Փորձելու համար հրամայում է` նրանց առաջ մի մատուցարան սև սալոր դնեն` սև բոլոջների հետ խառը: Պատգամավորներից ավագն ասում է, որ առաջինը ոտավորներին ուտեն, որ չփախչեն, հետո նոր մնացածին։ Թագավորը տեսնում է նրանց խելքի չափը և դառնալով նրանց ասում է, որ գնան իրենց քաղաք։ Մինչև տեղ հասնեն արդեն ամառ եկած կլինի։ Նուկիմ քաղաքի խելոքները օրհնում են թագավորին և ուրախ զվարթ վերադառնում են իրենց քաղաքը։

We play games.

We are playing games.

She reads a book.

She is reading book.

They swim in the lake.

They are swiming in the lake.

You write a letter.

You are writing letter.

We fly.

We are flying.

 

Учусь наблюдать

Я тихо иду по тропе. Я наблюдаю за жизнью в лесу. Вот из дерева на дерево прыгнула белка. За елью кружили клесты. Дятел стучал на коре сосны. На дупле дуба гнездо совы. Под землей у березы нора  крота.

2. Составьте предложения с данными выражениями

Из школы, у товарища, в пенале, с завода, без пальто;

Я вернулся из школа. У товарища новая книга. В пенале есть много ручек. Я вышел с завода. Я пошел в школу без пальто.

над березой, по Москве, у медведя, про лисицу, для посуды;

Над березой играют дети. Я гулял по Москве. У медведя есть еда. Я написал про лисицу. В доме есть губка для посуды.

об отце, у картины, из магазина, с тетрадью, за ягодами, под осиной;

Я думаю только хорошо об отце.  Я стою у картины. Я купил сладости из магазина. С пошел на занятия с тетрадью. Я пошел за ягодами. Под осиной был зайчик.

в субботу, в феврале, для коровы, на дорогу, до октября, без сахара.

Я отдохнул в субботу.  День рождения моего брата в феврале. Для коровы принесли траву. Я вышел на дорогу. Было жарко до октября. Я пью чай без сахара.

1.Դուրս գրիր անծանոթ բառերն ու բացատրիր։ 

Կրթկրթալ-ձայնով ուտել

քսակ — տոպրակ

խիճ — մանր քար

մեկէլին — հետո

քանց-քանզի

2. Ինքդ հարցեր կազմիր երկրորդ հատվածի վերաբերյալ։ 

Ինչ հասկացար երկրորդ հատվածից:

Ինչ էր ծախում խանութպանը:

Ինչ է որոշում խանութպանը:

3. Խորհո՛ւրդ տուր նուկիմցիներին։ 

Սիրելի նուկիմցիներ, տեղափոխվեք մեկ այլ քաղաք:

4.Ի՞նչ է սովորեցնում այս հեքիաթը։ 

Հեքիաթի խելոքները փոխաբերական իմաստով է ասված:

5. Հեքիաթը ինչպե՞ս կվերնագրես։ 

Նուկիմ քաղաքի անգետները

Թեմա՝ կրկնություն

1. Ի՞նչ թիվ պետք է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի հավասարություն.

• 24 : 6 = 4
• 67 : 67= 1

2. Կատարի՛ր գործողությունները.

• 25 ց – 61 կգ =2500ց-61կգ=24կգ
• 72 ց 42 կգ – 65 կգ =71ց 7կգ

3. Արտադրիչներից մեկը ներկայացնելով որպես երկու թվերի գումար՝ հաշվումները կատարե՛ք առավել հարմար եղանակով.

• 11 x 36=11x(30+6)=396
• 5 x 92=5x(90×2)=460

4. Գտի՛ր անհայտ բաղադրիչը

• 4607 — 2329= 2278
• 4606 — 1248 = 3358

5. Հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով.

• 25 x 2 + 25 x 3 + 25 x 5 =(25×2)+25×3+25×5=25x(2+3+5)=25×10=250
• 32 x 16 + 32 x 4 + 32 x 5 =32x(16+4)+32×5=640+160=800

6. Հաշվի՛ր՝ օգտվելով բազմապատկման զուգորդական հատկությունից.

• 6 x (40 x 5)=1200
• (5 x 20) x 314 =31400

7. Գտե՛ք անհայտ թիվը, որը նշանակված է աստղանիշով.

• 17+ 40 = 57
• 83 + 0 = 83